Bảo tồn tài nguyên thiên nhiên rừng ngập mặn Cần Giờ

Với hệ động thực vật phong phú, độc lạ, đặc trưng, rừng ngập mặn Cần Giờ đóng vai trò quan trọng trong phòng chống thiên tai, là lá phổi xanh điều hòa thời tiết và cũng là nơi cung ứng nhiều loài thủy hải sản quý giá của khu vực Tây Nam Bộ. Trước đây, rừng ngập mặn Cần Giờ rộng bát ngát, còn có tên là rừng Sác ( do người Nam Bộ gọi cây mắm là cây sác ). Đây là loài cây ngập mặn sống cùng với những loại cây khác, như sú, vẹt, đước, ô rô, chà là tạo thành một tập đoàn lớn cây ngập mặn. Tập đoàn cây tiên phong lấn biển này thích hợp với những vùng bùn lỏng chưa không thay đổi ở những bãi bồi cửa sông ven biển. Cây mắm, cây đước đi trước, khi đất bùn được cố định và thắt chặt, nước nhạt dần, cây dừa nước tăng trưởng sau cuối trong “ đoàn quân lấn biển ” . Vào thế kỷ 17, khi những dân cư Việt tiên phong vào khai khẩn vùng đất mới Nam Bộ, Cần Giờ có đến 42 ngàn ha rừng nguyên sinh mọc trên hàng trăm gò đất nửa chìm nửa nổi, hoặc chỉ cao hơn mức nước biển một vài mét và hơn 1/4 diện tích quy hoạnh vùng Rừng Sác là sông rạch, quốc tế động vật hoang dã rừng Sác thời đó thật khó kiểm đếm hết. Cho đến những năm kháng chiến chống Pháp, ngoài hàng trăm loài chim nước và động vật hoang dã thủy sinh như tôm, cua, cá, lưỡng cư, nơi đây còn có những loài hổ, khỉ độc, rái nước. Những lúc triều lên, hàng trăm rái nước tập trung chuyên sâu trên gò nhỏ. Nhiều người đã tận mắt chứng kiến những cuộc giao tranh kinh khủng giữa heo rừng và trăn nước, còn loài cá sấu có nhiều vô kể và vẫn được dân địa phương gọi là chúa nước . Những năm 1962 – 1971, Mỹ tàn phá rừng Sác bằng cách rải chất diệt cỏ, cộng với nạn phá rừng bừa bãi nên những cánh rừng bị tiêu diệt, biến nhiều vùng thành những bãi hoang, trảng trống, cây lùm bụi, những loại động vật hoang dã rừng ngập mặn như chim, tôm, cá cũng biến mất. Năm 1985, nhân dân Cần Giờ và bộ đội quyết tâm trồng lại rừng, hàng chục ha rừng Sác hồi sinh, có đến 60 loài thực vật Open trở lại, nhiều nhất là cây đước, hàng chục loài chim nước bay về trú chân, trong đó có bồ nông, cò quắm, sếu, diệc, hồng hộc, le le .

Sau 30 năm khôi phục, rừng Sác giờ đây được gọi là rừng ngập mặn Cần Giờ đã phục hồi được trên 30.491 ha rừng, biến khu đất hoang hóa trơ trọi năm xưa thành cánh rừng bạt ngàn xanh tốt, tạo nên cảnh quan tươi đẹp và môi trường sống thuận lợi cho nhiều loài động vật phát triển. Rừng ngập mặn Cần Giờ được các chuyên gia nước ngoài đánh giá cao về công tác trồng, chăm sóc và bảo vệ rừng ở Việt Nam và trên thế giới. Các nhà khoa học lâm nghiệp khôi phục hệ sinh thái rừng ngập mặn Cần Giờ trở về trạng thái tự nhiên đã được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 2005.

Rừng ngập mặn Cần Giờ có vị trí địa lý rất đặc biệt, với hệ sinh thái đất ngập nước ven biển, rừng ngập mặn vừa bị tác động của sông và biển. Hàng năm rừng ngập mặn nhận một lượng lớn phù sa từ sông Đồng Nai, cùng với ảnh hưởng của biển kế cận và các đợt thủy triều làm cho hệ động, thực vật nơi đây rất phong phú và đa dạng. Các loại cây trong rừng trở thành nguồn cung cấp thức ăn và nơi trú ngụ cho rất nhiều loài thủy sinh, cá và các động vật có xương sống khác.

Rừng ngập mặn Cần Giờ có 157 loài thực vật thuộc 76 họ, khu hệ động vật hoang dã không xương sống, thủy sinh có 70 loài thuộc 44 họ ( đa phần là những loài cua biển, tôm hùm, tôm thẻ bạc, sò huyết … ) ; khu hệ cá có 137 loài thuộc 39 họ ( với những loài cá : ngát, bông lau, dứa … ) ; khu hệ chim có 130 loài, 47 họ, 17 bộ ( bồ nông chân xám, diệc xám, vạc, già đẫy, giang sen … ) ; khu hệ thú có 19 loài, 13 họ, 7 bộ ( mèo rừng, khỉ đuôi dài, cầy vòi đốm, nhím … ) ; khu hệ lưỡng thê, bò sát có 9 loài lưỡng thê, 31 loài bò sát ( kỳ đà nước, hổ mang chúa, trăn gấm, cá sấu hoa cà … ). Đặc biệt 11 loài bò sát có tên trong sách đỏ Nước Ta như tắc kè, kỳ đà nước, trăn đất, trăn gấm, rắn cạp nong, rắn hổ mang, rắn hổ chúa, vích, cá sấu hoa cà. Ngoài ra rừng có nhiều loại cây, đa phần là bần trắng, mấm trắng, những quần hợp đước đôi – bần trắng cùng xu ổi, trang, đưng ; cây nước lợ có bần chua, ô rô, dừa lá, ráng ; đất canh tác nông nghiệp có lúa, khoai mỡ, những loại đậu, dừa, những loại cây ăn quả . Hiện nay, thực trạng khai thác quá mức nguồn nguyên vạn vật thiên nhiên đang là những rủi ro tiềm ẩn rình rập đe dọa hệ sinh thái rừng ngập mặn Cần Giờ. Bên cạnh đó, việc quy hoạch sử dụng đất chưa hài hòa và hợp lý như những khu công trình lấn biển làm bãi tắm và du lịch. Vì vậy, để giúp hội đồng địa phương bảo vệ nguồn tài nguyên, trước hết cần hoàn thành xong chính sách chủ trương về quản trị và quy hoạch cụ thể những dạng tài nguyên đất đai, sông rạch, rừng ngập mặn, động thực vật, khu du lịch, giao thông vận tải … Thực hiện tiếp tục công tác làm việc tuyên truyền, giáo dục về bảo vệ thiên nhiên và môi trường và đa dạng sinh học, ứng phó với đổi khác khí hậu và nước biển dâng. Nghiên cứu sinh kế hội đồng cho dân cư quanh vùng đệm bằng việc khảo sát những đối tượng người tiêu dùng sống xung quanh ; huấn luyện và đào tạo kiến thức và kỹ năng thao tác hội đồng, link những trường dạy nghề giảng dạy nghề du lịch và nấu ăn, cùng với những công ty du lịch để tiến hành dịch vụ du lịch sinh thái xanh. Thiết lập những chốt bảo vệ rừng ở nơi xung yếu và tổng thể những tiểu khu, tạo lập mối quan hệ giữa những lực lượng bảo vệ rừng và nhân dân quanh vùng đệm. Phối hợp ngặt nghèo với chính quyền sở tại địa phương huyện, xã, những lực lượng vũ trang trên địa phận để tổ chức triển khai cùng tham gia quản trị bảo vệ rừng, làm tốt công tác làm việc khuyến lâm, tạo công ăn việc làm và thu nhập cho người lao động qua trồng rừng … Nguồn : Bộ Tài nguyên và Môi trường